در فرهنگ اسلامی به دور از شهرت و معروفیت و پرهیز از سروصدا و هیاهو و
اسم و رسم پراکندن بسیار تاکید شده است و گمنامی و ناشناخته بودن هم فضیلت
است و هم نعمت. چراکه مؤمن در سایه‏سار گمنامی و ناشناختگی با آرامش
بیشتری می‏تواند در تربیت نفس خویش بکوشد و از آفات فراوان شهرت در امان
بماند.
امیرمؤمنان علی(ع) در تبیین صفات مؤمنان می‏فرمایند: «المؤمن خَمول»
یعنی مؤمن، گمنام است و در جای دیگر گمنامی را نعمتی الهی برمی‏شمارند:
«الخُمول نعمة» و این سخن را چنین مدلّل می‏فرمایند که: «المرء لنفسه ما
لم یعرف؛ فإذا عرف صار لغیره» یعنی انسان تا زمانی که شناخته‏نشده و گمنام
است برای خودش است ولی آنگاه که شناخته شد برای دیگران خواهد شد.
چون کسی که معروف و شناخته شده است دائماً باید در صدد تأمین خواست و نظر
دیگرانی باشد که او را می‏شناسند و از این رهگذر گاه ممکن است در جهت
تأمین خواست دیگران گرفتار مخالفت با خواسته‏های پروردگار شود. زیرا
بسیاری از خواهش‏های دیگران، خواسته‏های نفسانی و در تعارض با اوامر الهی
است و اگر کسی خود را نساخته باشد و نتواند در برابر چنین خواسته‏های
باطلی مقاومت کند، گرفتار سخط الهی خواهد شد.
اما گمنامان از یک سوی از چنین مهلکه‏ای در امانند و از سوی دیگر از فرصت
گمنامی برای تزکیه و تربیت خویش بهره‏ها می‏برند‍؛ و چه زیباست آنجا که
چنین مردانی، این خمول و گمنامی را از نشئه‏ی حیات مادی دنیوی با خود به
نشئه‏ی حیات معنوی پس از مرگ نیز می‏برند و هم‏چنان که گمنام بودند، گمنام
می‏مانند.
آری، «شهدای گمنام» همان مؤمنانی هستند که ترجیح دادند در خلسه‏ی خمول
عارفانه‏شان باقی بمانند و از شراب طهور گمنامی دو سه پیمانه‏ای بیشتر
بنوشند تا ما زمینیان خاکی پای در گِل مانده‏ی کور و کر آنها را نشناسیم
تا ایشان در این گمنامی و شیدایی، بیشتر و بهتر به مداوای امراض روحی ما
دنیازدگان شهوت‏پرست شهرت‏طلب بپردازند و من و تو را از خواب غرور و نخوت
و غفلت بیدار کنند.
«شهید گمنام» حقیقتی است که دو فضیلت را در خود جمع کرده است: «شهادت» و
«گمنامی»؛ و هر یک از این دو فضیلت به تنهایی برای برنده شدن در مسابقه‏ی
معنویت و رسیدن به درجات عالی قرب الهی کافی است.
پس باید گفت شهید گمنام از سایر شهدا هم بالاتر و بافضیلت‏تر است و در
نتیجه دست او در پیش‏گاه الهی بازتر است و مشکل‏گشاتر است؛ چون خدا به او
محبت ویژه‏ای دارد اگر او از خدا چیزی بخواهد یا از کسی شفاعت کند، خدا
حتماً خواسته‏اش را اجابت می‏کند.
مزار شهید گمنام هم، هم‏چون فانوس پرفروغی، راه‏گم‏کردگان دریای پرتلاطم
این دنیا را به ساحل نجات و هدایت می‏خواند و نور امید را بر دل‏های
کشتی‏شکستگان اقیانوس معنویت می‏تاباند.

رسول خدا(ص) می‏فرمایند: «إنّ الله یحبّ الأتقیاء الأخفیاء الذین إذا
غابوا لم یفتقدوا و إذا حضروا لم یعرفوا؛ قلوبهم مصابیح الهدی...» یعنی
خدای متعال بندگان پرهیزگار پنهان خود را دوست می‏دارد؛ همانان که در عین
ناپیدایی، گم نشده‏اند و در عین حضور، ناشناخته‏اند؛ آنان دل‏هایشان چراغ
هدایت است...

پس چه کوته‏بین است آنکه بر مزار شهید گمنام، غصه‏ی گمنامی او را می‏خورد
یا دلش به حال او می‏سوزد که چرا گمنام شده و مادری یا خواهری یا پدری و
برادری ندارد تا بر سر قبر او به یادش بگرید و شیون سر دهد. چنین کسانی نه
مرتبه‏ی والای شهادت را می‏شناسند و نه از فضیلت گمنامی و خمول چیزی
می‏فهمند.

و چه تنگ‏نظرند آنان که برافراشته‏شدن این مشعل‏های فروزان هدایت و
پراکنده‏شدن شمیم خوش مجاهده‏ی مخلصانه‏ی گمنامانه‏ی بهترین جوانان این
سرزمین در نقطه‏نقطه‏ی این خاک مقدس را برنمی‏تابند و تدفین شهدای گمنام
در شهرها را پراکندن غم و اندوه و سیاهی و تباهی و ناامیدی می‏انگارند.
اینان نیز بیماردلانی هستند که هنوز «شهید گمنام» را نشناخته‏اند و ما
برای شفای آنان دعا می‏کنیم.

و چه نفاق‏آلودند کسانی که به‏خاطر اغراض پست سیاسی‏شان با تدفین شهدای
گمنام در دانشگاه‏ها مخالفت می‏ورزند و خود را به ظاهر پیرو راه شهدا و
به‏دنبال حفظ کرامت و قداست آنان معرفی می‏کنند. اینان آن‏قدر خبیثند که
دعای پیامبر خدا(ص) هم در حقّ‏شان مستجاب نخواهد شد و ما نیز آنان را
نفرین می‏کنیم تا در دنیا و آخرت به خواری و خذلان گرفتار آیند. (سواء
أستغفرت لهم أم لم‏تستغفر لهم لن یغفر الله لهم)

«شهید گمنام» حقیقتی آسمانی است که برای شناخت
او باید آسمانی شوی و به همین دلیل است که در روایات، آنان را «مجهولون فی
الأرض و معروفون فی السماء» می‏خوانند، یعنی گمنام در زمین و نام‏دار در
آسمان؛ و چه زیبا رهبر عزیزمان در شأن آنان فرموده‏اند:
آن انسانی که در راه دفاع از ملت، دفاع از کشور، دفاع از عدالت، دفاع از
حقیقت، مقابله در مقابل تجاوز و زورگویی و دست‏اندازی مراکز قدرت جهانی
وارد میدان می‏شود، او برای ارزش می‏جنگد؛ اگر هیچ کس هم او را نشناسد و
گمنام بمیرد و گمنام بماند هم ، در ملکوت آسمان‏ها فرشتگان الهی او را با
سر انگشت به هم نشان می‏دهند. او نمی‏میرد؛ «و لا تحسبنّ الذین قتلوا فی
سبیل الله امواتاً» این‏ها را مرده مپندارید؛ این‏ها زندگان جاویدند؛ منبع
احسانند...

سید کمیل باقر زاده
.khomool.ir