تاثیر فکر کردن به گذشته و بسنده کردن به افتخارات و یا اندوه گذشته در زندگی چگونه است؟

جواب:

انسانی که مشکل خود را در اراده ضعیف می­یابد، بایسته است که در رَصَد فرصت‌ها بنشیند و از هر فرصت نیکویی، بهترین بهره را ببرد. به گذشته پرداختن و یا به آینده فکر کردن کافی نیست بلکه باید از گذشته به آینده پل زد و پل همین زمان حال است. تأمّل درگذشته تنها در صورتی پرفایده است که برای زمان حال و آینده سودمند باشد و در غیر این‌صورت بسنده کردن به افتخارات گذشته و یا اندوه گذشته را خوردن هردو بی‌فایده است و انسان را از حرکت بازمی‌دارد. امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمود:

«إنّ ماضی یَومِکَ مَنتَقِلٌ، وَ باقِیهِ مُتَّهِمٌ، فَاغْتَنِم وَقْتَکَ بِالعَمَلِ»؛1 روز گذشته تو، گذشت و آینده (به آمدن) متّهم است و هنوز نیامده؛ پس فرصت حال را برای عمل کردن غنیمت شمار!

کلام نغزی است که گوید: «افراد سست اراده، همیشه برگذشته تأسّف می‌خورند، حال را فراموش کرده‌اند و درباره آینده نگران‌اند».

در شعر مشهوری که برخی بزرگان به امام علی (علیه السلام) نسبت داده‌اند می‌خوانیم:

ما فاتَ مَضی، وَ ما سَیَأتِیکَ فَاَیْنَ؟                 قُمْ! فَاغْتَنِم الفُرصَةَ بَینَ العَدَمَین 2
 

آن­چه گذشت، از دست رفت و آن­چه می‌آید کجاست؟ برخیز و فرصت میان دونیستی را دریاب.

قدرشناسی فرصت‌ها به معنای برخاستن و فعّالیت است. امام صادق (علیه السلام) در سخن زیبایی فرمودند: «مَنْ انتظَرَ بِمُعاجَلةِ الفُرصةِ مُؤاجِلةِ الاْستِقصاءِ سَلَبْتَهُ الایامُ فرَصتَهُ»؛3 هرکس که فرصت را به امید فردایی بهتر از دست بدهد زمانه فرصت را از او برباید.

----------------

پی نوشت ها:

1. غررالحکم، ح 2788.

2. حُسن دل، ص 38.

3. تحف العقول، ص 381.

منبع: اراده، بازبینی و درمان ضعف آن؛ تلاش بر بازیابی و قوت آن، ص 55، آقاتهرانی